Ugryzienie kleszcza - jak rozpoznać i jak się chronić?
Ugryzienie kleszcza to realne zagrożenie, szczególnie wiosną i latem, kiedy te pajęczaki są najbardziej aktywne. Kleszcze przenoszą niebezpieczne choroby, takie jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu. Dowiedz się, jak wygląda ślad po ugryzieniu, jakie są pierwsze objawy oraz jak się skutecznie chronić przed ugryzieniem zakażonego kleszcza.
Jak wygląda ślad po ugryzieniu kleszcza?
Ślady po ugryzieniu kleszcza mogą wyglądać niepozornie. Czasem to tylko niewielkie zaczerwienienie w miejscu ugryzienia, innym razem pojawia się charakterystyczny rumień wędrujący – pierścieniowate zaczerwienienie, które zwiększa średnicę. To jeden z pierwszych objawów zakażenia boreliozą.
Typowe cechy śladu po ugryzieniu kleszcza:
-
niewielki strupek lub krosta,
-
rumień o średnicy powyżej 5 cm (objaw alarmowy!),
-
brak swędzenia czy bólu (co utrudnia wykrycie).
Objawy ukąszenia i pierwsze symptomy boreliozy
Samo ugryzienie kleszcza zwykle przebiega bezboleśnie – wszystko za sprawą substancji znieczulających, które pasożyt wprowadza podczas wkłucia. W miejscu ugryzienia może pojawić się delikatne zaczerwienienie, obrzęk lub niewielki strupek. Często jednak nie występują żadne widoczne oznaki, co utrudnia szybką reakcję.
Z czasem – jeśli kleszcz był nosicielem patogenu – mogą pojawić się pierwsze objawy choroby odkleszczowej. W przypadku boreliozy jest to najczęściej rumień wędrujący, czyli powiększająca się czerwona plama z przejaśnieniem pośrodku. To bardzo charakterystyczny, choć nie zawsze obecny objaw.
Do najczęstszych sygnałów rozwijającej się boreliozy należą również:
-
bóle mięśni i stawów,
-
stan podgorączkowy lub gorączka,
-
dreszcze i ogólne osłabienie,
-
bóle głowy i uczucie przewlekłego zmęczenia,
-
powiększone węzły chłonne w pobliżu miejsca ukąszenia.
Inną groźną chorobą odkleszczową jest kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). Objawy tej infekcji mogą pojawić się nawet po dwóch tygodniach i często mają nagły, gwałtowny przebieg. W pierwszej fazie przypominają grypę, natomiast w drugiej mogą pojawić się:
-
silna gorączka,
-
sztywność karku,
-
zaburzenia świadomości i koncentracji,
-
nudności, wymioty, a nawet utrata przytomności.
Co zrobić po ugryzieniu kleszcza?
Jeśli zauważysz kleszcza wbitego w skórę, nie panikuj – zachowaj spokój i przygotuj się do jego bezpiecznego usunięcia. Im szybciej zareagujesz, tym mniejsze ryzyko zakażenia chorobami odkleszczowymi, takimi jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu.
Zanim przystąpisz do działania, przygotuj:
-
cienką pęsetę lub specjalny przyrząd do usuwania kleszczy (dostępny w aptekach),
-
rękawiczki jednorazowe,
-
środek do dezynfekcji skóry,
-
czyste gaziki lub waciki,
-
pojemnik, do którego bezpiecznie odłożysz kleszcza (np. zakręcany słoiczek),
-
telefon lub aparat – warto zrobić zdjęcie miejsca ugryzienia po usunięciu pasożyta.
W niektórych przypadkach warto zrezygnować z samodzielnego działania i zgłosić się do lekarza, by to on pomógł usunąć kleszcza. Dotyczy to sytuacji, gdy:
-
kleszcz znajduje się w trudno dostępnym miejscu (np. w uchu, na powiece, u dziecka),
-
nie jesteś pewien, jak prawidłowo przeprowadzić zabieg,
-
obawiasz się, że pasożyt mógł zostać usunięty niecałkowicie,
-
jesteś osobą przewlekle chorą lub przyjmujesz leki immunosupresyjne,
-
kleszcz siedzi w skórze już dłuższy czas i wokół miejsca wkłucia pojawiły się niepokojące objawy.
Jak wyciągnąć kleszcza prawidłowo?
Prawidłowe usunięcie kleszcza zmniejsza ryzyko zakażenia:
-
użyj cienkiej pęsety lub specjalnego haczyka,
-
nie obracaj i nie wykręcaj pasożyta,
-
po wyciągnięciu dokładnie zdezynfekuj skórę,
-
nie zgniataj kleszcza palcami – najlepiej go spalić lub wyrzucić w zamkniętym pojemniku.
Jeśli masz wątpliwości, czy udało się usunąć całego kleszcza – skonsultuj się z lekarzem.
Po usunięciu kleszcza zdezynfekuj skórę i dokładnie umyj ręce. Obserwuj miejsce wkłucia przez najbliższe dni i tygodnie. Jeśli pojawi się rumień wędrujący, gorączka, bóle stawów lub inne nietypowe objawy – jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem.
Dobrze jest zapisać datę i godzinę ugryzienia oraz przechować kleszcza – w razie potrzeby może zostać przekazany do analizy laboratoryjnej.
Dlaczego zamrażanie kleszcza przed usunięciem jest bezpieczniejsze?
Choć tradycyjne metody usuwania kleszczy – jak pęseta czy kleszczołapki – są powszechnie stosowane, niosą za sobą pewne ryzyko. Podczas mechanicznego wyciągania pasożyt może w odpowiedzi na drażnienie wydzielić do organizmu człowieka zakażone płyny ustrojowe. To właśnie wtedy dochodzi najczęściej do transmisji groźnych drobnoustrojów odpowiedzialnych za choroby odkleszczowe, takie jak borelioza, kleszczowe zapalenie mózgu czy babeszjoza.
Alternatywą, która eliminuje to ryzyko, jest nowoczesna metoda kriogeniczna – jak ta zastosowana w preparacie VACO ECO 2w1. To wyrób medyczny, który działa w dwóch etapach. Najpierw dochodzi do precyzyjnego zamrożenia pasożyta nietoksycznym gazem, a następnie – już po unieszkodliwieniu – można bezpiecznie usunąć kleszcza za pomocą dołączonej pęsety.
Zamrożony kleszcz nie reaguje obronnie i łatwiej go wyjąć, co pozwala uniknąć zgniatania i ryzyka wydzielenia treści zwiększających ryzyko zakażenia. Dzięki temu uchwycenie kleszcza i jego usunięcie staje się bezpieczniejsze, a cały zabieg prostszy i mniej stresujący – zarówno dla dzieci, jak i dorosłych.
VACO ECO 2w1 - ŚRODEK DO BEZPIECZNEGO USUWANIA KLESZCZY
Borelioza – groźne skutki choroby odkleszczowej
Borelioza to najczęstsza choroba odkleszczowa w Polsce. Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, w 2023 roku zarejestrowano ponad 19 000 przypadków tej choroby.
Kleszcze przenoszą boreliozę najczęściej po kilkunastu godzinach żerowania. Dlatego tak ważne jest szybkie i prawidłowe usunięcie kleszcza. Jeśli pojawią się niepokojące objawy, warto wykonać badania serologiczne (test ELISA, potwierdzony Western blotem).
Rumień wędrujący – ile trwa i jak się rozwija?
Rumień wędrujący to charakterystyczny objaw zakażenia boreliozą, który może pojawić się od kilku dni do nawet 3 tygodni po ugryzieniu kleszcza. Początkowo wygląda jak mała czerwona plamka w miejscu wkłucia, która stopniowo się powiększa i przybiera postać pierścienia z jaśniejszym środkiem. U niektórych osób może osiągać średnicę nawet kilkunastu centymetrów. Zmiana skórna zwykle nie boli i nie swędzi, dlatego łatwo ją przeoczyć.
Rumień może utrzymywać się przez kilka dni lub tygodni, a jego obecność to jednoznaczny sygnał, że należy skonsultować się z lekarzem. W diagnostyce pomocne może być wykonanie testów serologicznych lub nowoczesnego badania Test LymeDetect, który wykrywa obecność objawów zakażenia krętkami Borrelia na wczesnym etapie.
Rumień wędrujący – charakterystyczna zmiana skórna będąca wczesnym objawem choroby z Lyme (boreliozy), pojawiająca się po ugryzieniu zakażonego kleszcza.
Zapobieganie ukąszeniom kleszcza – jak się chronić?
Najlepszym sposobem walki z chorobami odkleszczowymi jest zapobieganie samemu ugryzieniu. Choć nie zawsze da się całkowicie uniknąć kontaktu z tymi pajęczakami, istnieje wiele skutecznych metod, które znacząco zmniejszają ryzyko.
Oto sprawdzone sposoby ochrony przed kleszczami:
-
Wybierając się na spacer do lasu, parku czy na łąkę, zakładaj jasne ubrania z długimi rękawami i nogawkami – kleszcze łatwiej zauważyć na jasnym tle.
-
Stosuj środki odstraszające kleszcze – najlepiej preparaty z DEET, ikarydyną lub IR3535. Rozpyl je na ubrania i odsłonięte fragmenty skóry.
-
Unikaj siadania bezpośrednio na trawie i poruszania się w gęstych zaroślach, szczególnie w okresach największej aktywności kleszczy (wiosna i wczesne lato).
-
Po powrocie do domu dokładnie obejrzyj całe ciało – zwłaszcza miejsca takie jak pachwiny, pachy, zgięcia kolan i łokci, kark oraz okolice za uszami.
-
Pamiętaj też o zabezpieczeniu zwierząt domowych. Stosuj preparaty odstraszające i zabezpieczające przed kleszczami – dostępne w formie obroży, kropli spot-on czy aerozoli.
Ochrona to podstawa – profilaktyka z użyciem skutecznych środków odstraszających kleszcze może uchronić Cię przed długotrwałym leczeniem i powikłaniami.
MUGGA - REPELENT ODSTRASZAJĄCY KLESZCZE I KOMARY
Badanie kleszcza po ugryzieniu – czy warto?
Po usunięciu kleszcza wiele osób zastanawia się, czy warto przekazać pasożyta do badania laboratoryjnego. Taka analiza może wykazać, czy kleszcz był nosicielem groźnych drobnoustrojów – np. bakterii Borrelia burgdorferi odpowiedzialnej za boreliozę czy wirusów kleszczowego zapalenia mózgu (KZM). Dzięki temu można szybciej podjąć decyzję o ewentualnym leczeniu i uniknąć groźnych powikłań.
Badanie kleszcza nie zastępuje jednak obserwacji własnego organizmu i nie zawsze jest zalecane jako rutynowa praktyka. Może być pomocne w sytuacjach, gdy pasożyt był wbity przez dłuższy czas, pochodził z obszaru o wysokim ryzyku zachorowania lub ugryziona osoba należy do grupy podwyższonego ryzyka (np. dzieci, osoby starsze, osoby z obniżoną odpornością).
Aby przekazać kleszcza do badania, należy go odpowiednio zabezpieczyć – np. w małym pojemniku lub woreczku strunowym, bez stosowania żadnych środków chemicznych. W Polsce funkcjonują specjalistyczne laboratoria oferujące takie analizy komercyjnie.
Zapobieganie ukąszeniom kleszcza a ubiór
Aby skutecznie chronić się przed ukąszeniem kleszcza i ograniczyć ryzyko zachorowania na choroby odkleszczowe, warto zadbać o odpowiedni ubiór podczas spacerów w lesie czy na łące. Najlepiej sprawdza się jasna odzież z długimi rękawami i nogawkami, która utrudnia kleszczom dostęp do skóry i ułatwia ich zauważenie. Coraz popularniejszym rozwiązaniem jest również specjalistyczna odzież impregnowana permetryną – środkiem owadobójczym, który skutecznie odstrasza i eliminuje pasożyty po kontakcie. Tego typu ubrania stanowią dodatkową warstwę ochrony, szczególnie podczas aktywności na terenach zielonych o wysokiej obecności kleszczy.
Nie tylko człowiek. Twój pies też potrzebuje ochrony – jak usunąć kleszcza i zabezpieczyć pupila?
Gdy zauważysz kleszcza u swojego psa, podejdź do sytuacji spokojnie i łagodnie – nie zaskakuj zwierzęcia gwałtownymi ruchami. Najlepiej poprosić drugą osobę o przytrzymanie psa lub uspokojenie go głaskaniem, co ułatwi bezpieczne i precyzyjne usunięcie pasożyta. Tak jak w przypadku człowieka, użyj specjalnej pęsety, chwytając kleszcza jak najbliżej skóry, a następnie wyciągnij go powoli, ruchem prostym.
Aby zabezpieczyć psa przed kolejnymi ukąszeniami, warto zastosować środki profilaktyczne. Jednym z polecanych produktów jest obroża przeciw kleszczom i pchłom STRONG (rozmiar L, 75 cm). Obroża ta zapewnia ochronę nawet przez 3 miesiące, stopniowo uwalniając substancje odstraszające pasożyty – to wygodna i skuteczna forma ochrony, idealna na codzienne spacery po łąkach, lasach i miejskich parkach.
OBROŻA ANTYKLESZCZOWA DLA PSA - ZMNIEJSZA RYZYKO UGRYZIENIA KLESZCZA
Zobacz, zanim będzie za późno – jak skutecznie i bezpiecznie usunąć kleszcza!
Mały, niemal niewidoczny, a potrafi narobić sporo szkód – kleszcz. Z pozoru niegroźny pajęczak, który potrafi przenosić poważne choroby, takie jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu. Co zrobić, gdy odkryjemy, że jeden z nich właśnie wkłuł się w naszą skórę?
Na te i inne pytania odpowiada specjalista od zwalczania szkodników – Eryk Połeć z firmy ERPOL – w programie emitowanym na antenie TV Puls. Ekspert krok po kroku pokazuje, jak bezpiecznie usunąć kleszcza i czego absolutnie nie robić, żeby nie pogorszyć sytuacji.
Jeśli chcesz być przygotowany na spotkanie z tym niechcianym gościem, zajrzyj na nasz kanał na YouTube. Dołącz do grona świadomych widzów – subskrybuj i bądź na bieżąco z praktycznymi poradami dotyczącymi walki z pasożytami!
